पित्ताशयाचा दाह म्हणजे काय?
पित्ताशयाचा दाह (कोलेसिस्टायटीस) हा पित्ताशयाच्या सूजेचा किंवा दाहाचा आजार आहे. पित्ताशय हा यकृताच्या खाली असलेला एक लहानसा पिशवीसारखा अवयव आहे जो पित्तसंचय आणि पचनास मदत करतो. कोलेसिस्टायटीस बहुधा पित्ताशयाच्या खड्यांमुळे होतो, पण इतर कारणेही असू शकतात.
पित्ताशयाचा दाहाची कारणे –
पित्ताशयाचे खडे: पित्ताशयात खडे निर्माण होतात आणि ते पित्तवाहिनीत अडथळा आणतात, ज्यामुळे पित्ताशयात दाह होतो.
संक्रमण: बॅक्टेरियाच्या संक्रमणामुळे पित्ताशयात दाह होऊ शकतो.
ताणतणाव: जखमी, गंभीर आजार किंवा शस्त्रक्रियेनंतर पित्ताशयात ताणतणाव निर्माण होतो.
पित्तवाहिनीचे आजार: पित्तवाहिनीतील अडथळे किंवा गाठीमुळे पित्ताशयात दाह होतो.
पित्ताशयाचा दाहाची लक्षणे –
उपरी पोटात तीव्र वेदना: पोटाच्या वरच्या भागात, विशेषतः उजव्या बाजूला, तीव्र वेदना होतात.
अस्वस्थता: खाण्यापिण्यानंतर वेदना अधिक वाढतात.
ताप: सौम्य ते मध्यम ताप येतो.
उलट्या आणि मळमळ: सतत उलट्या होणे आणि मळमळ होणे.
त्वचेचा पिवळेपणा: त्वचा आणि डोळ्यांच्या पांढऱ्या भागात पिवळेपणा येतो (जॉंडिस).
शौचास त्रास: पित्ताशयाच्या दाहामुळे शौचास त्रास होतो आणि शौचाच्या रंगात बदल होतो.
पित्ताशयाचा दाहाची उपचारपद्धती –
औषधे: संक्रमण कमी करण्यासाठी आणि वेदना कमी करण्यासाठी अँटिबायोटिक्स आणि वेदनाशामक औषधे दिली जातात.
आहार: हलका आणि संतुलित आहार घेणे आवश्यक आहे. तळलेले, मसालेदार आणि चरबीयुक्त अन्न टाळा.
अतिथंडी: डॉक्टरांच्या सल्ल्यानुसार रुग्णाला विश्रांती घेण्यास सांगितले जाते.
शस्त्रक्रिया: गंभीर प्रकरणांमध्ये पित्ताशय काढून टाकण्यासाठी शस्त्रक्रिया (कोलेसिस्टेक्टॉमी) करण्याची गरज भासू शकते.
पित्ताशयाचा दाहापासून बचाव –
संतुलित आहार: ताजे फळे, भाज्या, आणि संपूर्ण धान्याचा समावेश असलेला संतुलित आहार घ्या.
व्यायाम: नियमित व्यायामाने शरीरातील चरबी कमी होते आणि पित्ताशयाचे आरोग्य सुधारते.
वजन नियंत्रण: योग्य वजन राखण्याचा प्रयत्न करा, कारण जास्त वजनामुळे पित्ताशयाचे खडे तयार होण्याची शक्यता वाढते.
मद्यपान टाळा: मद्यपानाचे प्रमाण कमी करा किंवा बंद करा.
तळलेले अन्न टाळा: तळलेले, चरबीयुक्त अन्न कमी करा.
निष्कर्ष –
पित्ताशयाचा दाह (कोलेसिस्टायटीस) हा एक गंभीर आजार आहे जो तातडीने उपचार करणे आवश्यक आहे. योग्य आहार, नियमित व्यायाम, आणि वैद्यकीय सल्ल्यानुसार उपचार घेऊन ह्या आजारावर नियंत्रण ठेवता येते. पित्ताशयाच्या आरोग्यासाठी संतुलित जीवनशैली पाळणे आवश्यक आहे, ज्यामुळे ह्या आजाराचा धोका कमी होतो. योग्य माहिती आणि त्वरित उपचारांनी पित्ताशयाच्या दाहाचा प्रभाव कमी करता येतो.
– डॉ अनिकेत झरकर, जनरल आणि लॅप्रोस्कोपिक सर्जन- विश्वराज हॉस्पिटल.
