नवी दिल्ली : हॉकीच्या जगात मेजर ध्यानचंद यांचे नाव ‘जादूगार’ म्हणून प्रसिद्ध आहे. आपल्या कारकिर्दीत त्यांनी भारतीय हॉकी संघाला अशी कीर्ती मिळवून दिली की, ज्याची कोणी कल्पनाही करू शकत नाही. ध्यानचंद यांच्या हॉकी स्टिकसमोर विरोधी खेळाडू असहाय दिसले आणि प्रेक्षकही हैराण झाले. त्यांनी आपल्या कामगिरीने असा वारसा निर्माण केला, ज्याला आजही जग सलाम करते. स्वातंत्र्यापूर्वी वर्षानुवर्षे सुरू असलेल्या या खेळात त्यांनी भारताचे वर्चस्व प्रस्थापित केले. भारताने 1928, 1932 आणि 1936 च्या ऑलिम्पिकमध्ये सलग सुवर्णपदके जिंकली. भारताने हे सर्व सामने एकतर्फी जिंकले होते. एक सामना होता ज्यात ध्यानचंद आणि त्यांच्या भावाने आपल्या कामगिरीने जगाला भुरळ घातली. 29 ऑगस्ट म्हणजेच ध्यानचंद यांच्या जन्मदिननिमित्त आम्ही तुम्हाला या अप्रतिम आणि ऐतिहासिक सामन्याची कहाणी सांगणार आहोत, जी पाहून सर्वांनाच आश्चर्य वाटेल.
अमेरिकेचा 24-1 असा पराभव केला
ध्यानचंद यांनी 1922 ते 1926 दरम्यान ब्रिटीश सैन्यात सेवा बजावताना हॉकी कारकिर्दीला सुरुवात केली. 1905 मध्ये लखनऊमध्ये जन्मलेल्या ध्यानचंद यांनी त्यांच्या कारकिर्दीत 1000 हून अधिक गोल केले होते. त्यांनी भारताला अनेक सामने जिंकून दिले, पण 1932 च्या लॉस एंजेलिस ऑलिम्पिकमधील अमेरिकेविरुद्धचा सामना अजूनही लोकांच्या मनात आहे.
या सामन्यात भारतीय संघाने अमेरिकेला लाजवेल अशी स्थिती केली होती. संघाने अंतिम सामना 24-1 असा जिंकला. आंतरराष्ट्रीय हॉकीच्या इतिहासात कोणत्याही संघाला अशी कामगिरी करता आली नाही. हा विक्रम आजही भारताच्या नावावर आहे. या ऐतिहासिक विजयात मेजर ध्यानचंद आणि त्यांचे धाकटे भाऊ रूपसिंग यांचे महत्त्वाचे योगदान होते.
ध्यानचंद यांचे 8 गोल
1929 च्या आर्थिक मंदीतून अमेरिका अजून सावरली नव्हती. तेव्हा या दोन भावांनी त्यांना आणखी एक ‘शॉक’ दिला. सुवर्णपदकाचा सामना अमेरिकेसोबत खेळण्यापूर्वी भारत जपानविरुद्ध खेळला होता. या सामन्यात संघाने 11-1 ने विजय मिळवला, ज्यामध्ये ध्यानचंद यांनी 4 गोल केले. त्याचे भाऊ रूप सिंग आणि गुरमीत सिंग कुल्लर यांनी हॅटट्रिक केली. हा परफॉर्मन्स पाहून जपानी प्रेक्षकांना विश्वास बसत नव्हता.
एवढा लाजिरवाण्या पराभवाचा विचार स्वप्नातही केला नव्हता. यानंतर अमेरिकेची पाळी आली आणि भाऊ रूपसिंगसह ध्यानचंद यांनी पुन्हा एकदा आपल्या स्टिकची ‘जादू’ दाखवली. दोघांनी मिळून 18 गोल केले. ध्यानचंद यांनी 8 गोल केले, तर त्यांचा भाऊ रूपसिंग यांनी 10 आणि गुरमीत सिंग कुल्लर यांनी 5 गोल केले.
पैसे गोळा करून टीम लॉस एंजेलिसला पोहोचली
1932 चे ऑलिम्पिक अनेक अर्थाने ऐतिहासिक होते. त्यात फक्त भारत, अमेरिका आणि जपान सहभागी झाले होते. भारतीय हॉकी महासंघाने लाल सिंग बुखारी यांना कर्णधार बनवले होते. ध्यानचंद हे दुसऱ्यांदा ऑलिम्पिक खेळणार होते, तर त्यांचे भाऊ रूपसिंग यांचीही पहिल्यांदाच ऑलिम्पिकसाठी निवड झाली होती. फेडरेशनने संघ निवडला होता, पण अमेरिकेत पोहोचणे ही त्यांच्यासाठी मोठी अडचण होती. तिथे जाण्यासाठी संघाकडे पैसे नव्हते. त्यासाठी फेडरेशनला स्वतः पैसे उभे करावे लागले.
महासंघाने काही राजांकडून मदत घेतली आणि राज्यांच्या गव्हर्नर यांच्याकडून काही पैसे कर्ज म्हणून घेतले. तरीही पैसे पूर्ण झाले नाहीत. असे असतानाही कर्ज आणि काही राजांच्या मदतीने भारतीय संघ समुद्रमार्गे अमेरिकेला रवाना झाला. जहाज ज्या बंदरात थांबायचे, त्या बंदरावर प्रदर्शनी सामन्यांद्वारे संघ स्वतःसाठी पैसे गोळा करायचा. अशाप्रकारे भारतीय संघ 42 दिवसांच्या दीर्घ प्रवासानंतर लॉस एंजेलिसमध्ये पोहोचला होता.
