ऑस्टिओआर्थ्राइटिस म्हणजे काय?

ऑस्टिओआर्थ्राइटिस हा एक सर्वसामान्य संधिवाताचा प्रकार आहे. ह्या आजारात सांध्याच्या कार्टिलेजच्या झीज झाल्यामुळे सांध्यामध्ये वेदना आणि सूज येते. ह्या आजारामुळे सांध्याची हालचाल कमी होते आणि रुग्णाच्या दैनंदिन जीवनावर परिणाम होतो.

ऑस्टिओआर्थ्राइटिसची कारणे

वय: वयोमानानुसार ह्या आजाराची शक्यता वाढते.
लिंग: महिलांमध्ये ह्या आजाराची शक्यता जास्त असते.
वंशानुगत: कुटुंबात ऑस्टिओआर्थ्राइटिस असलेल्या व्यक्तींमध्ये ह्या आजाराची शक्यता वाढते.
जास्त वजन: अतिरिक्त वजनामुळे सांध्यावर अतिरिक्त भार येतो आणि त्यामुळे कार्टिलेज झिजते.
इतर आजार: मधुमेह, गाऊट, संधिवात इत्यादी आजारांमुळे ऑस्टिओआर्थ्राइटिस होऊ शकतो.

ऑस्टिओआर्थ्राइटिसची लक्षणे

सांध्यात वेदना: विशेषतः हालचालींमध्ये वेदना जाणवतात.
सांध्याची सूज: विशेषतः सकाळच्या वेळी सांध्यात सूज जाणवते.
सांध्याची कडकपणा: आरामानंतर सांध्यामध्ये कडकपणा जाणवतो.
सांध्यातील आवाज: सांध्यामध्ये आवाज येणे, जसे की कटकट, टाळणे.
सांध्याची हालचाल कमी होणे: सांध्याची पूर्ण हालचाल होण्यात अडचणी येतात.

ऑस्टिओआर्थ्राइटिसची उपचारपद्धती

औषधे: वेदनाशामक औषधे, सूज कमी करणारी औषधे आणि काही वेळा स्टेरॉइड्सचा उपयोग केला जातो.
फिजिओथेरपी: व्यायामामुळे सांध्याची हालचाल वाढवता येते आणि वेदना कमी होतात.
जीवनशैलीत बदल: वजन कमी करणे, संतुलित आहार घेणे, नियमित व्यायाम करणे.
सांध्याची काळजी: सांध्यावर कमी भार येण्यासाठी योग्य पादत्राणे वापरणे.सांधेरोपण शस्त्रक्रिया: जास्त गंभीर प्रकरणांमध्ये सांध्याची शस्त्रक्रिया करण्याचा विचार केला जातो.

ऑस्टिओआर्थ्राइटिसपासून बचाव कसा करावा?

नियमित व्यायाम: योगा, स्ट्रेचिंग, आणि चालणे ह्या गोष्टी सांध्यांच्या हालचालींना मदत करतात.
आहार: कॅल्शियम, व्हिटॅमिन डी, आणि ओमेगा-३ फॅटी अॅसिड्स असलेल्या आहाराचा समावेश करणे.
संतुलित वजन: वजन कमी करून सांध्यावरचा ताण कमी करणे.
सांध्यांची काळजी: रोजच्या जीवनात सांध्यांची योग्य काळजी घेणे.

निष्कर्ष

ऑस्टिओआर्थ्राइटिस हा एक सामान्य पण त्रासदायक आजार आहे. लवकर निदान आणि योग्य उपचारपद्धतीने ह्या आजारावर नियंत्रण ठेवता येते. जीवनशैलीत बदल करून, योग्य आहार घेऊन आणि नियमित व्यायाम करून ह्या आजारापासून बचाव करता येतो. त्यामुळे ह्या आजाराची माहिती घेऊन त्याचा योग्य उपचार करणे आवश्यक आहे.

डॉ. उमेश नागरे 

Consultant – Orthopedics & Trauma Care
HOD – Orthosciences
MBBS MS D’ORTHO MRCS MRCSI FRCS